Przypadkowa Amber

"Są rzeczy, których nie można wypowiedzieć na głos,  bo z wiedzą o nich jest człowiekowi ciężko. Są rzeczy, od których nie da się uciec, gdy już się je wie. Wszelka wiedza jest bardzo trudna."

Ali Smith jest jedną z najwybitniejszych, współczesnych autorek brytyjskich. Jej powieść "Przypadkowa" to wielowymiarowa historia, pełna niewyjaśnionych tajemnic. Książka zdobyła w 2005 roku prestiżową nagrodę literacką Whitebread Novel Award.

Z pozoru fabuła książki jest banalna. Poznajemy angielską rodzinę Smartów. Eve Smart to czterdziestodwuletnia pisarka, która osiąga sukces tworząc powieści o ludziach, którzy zginęli w czasie II Wojny Światowej. Boryka się z dwoma problemami: nie ma pomysłu na kolejną książkę a jej mąż Michael - wykładowca akademicki,  zdradza ją ze studentkami. Smartowie mają szesnastoletniego syna Magnusa i dwunastoletnią córkę Astrid. Magnus jest zafascynowany matematyką, filozofią, filmem i uwikłany w szkolną aferę. Wraz z kolegami dokonał fotomontażu twarzy jednej z uczennic z ciałem modelki z pisma pornograficznego i rozesłał  go pocztą elektroniczną do kilkudziesięciu osób. Niewynny żarcik powodował samobójstwo owej uczennicy. Z kolei Astrid ma problemy z rówieśnikami i uwiecznia każdy ułamek rzeczywistości przy pomocy kamery.

Rodzina Smartów spędza niezbyt udane wakacje na prowincji - w domku letniskowym w Norfolk. „Dlaczego właściwie tu są? Oderwanie się od rutyny dnia codziennego. Zmiana scenerii." Astrid okropnie się nudzi i całe  dnie spędza na filmowaniu okolicy. Magnus rozpamiętuje feralny wypadek i popada w swoisty stan letargu: nie myje się, nie je, nie śpi i spędza samotnie każdy dzień. Właśnie wtedy pojawia się Przypadkowa, czyli Amber. Młoda kobieta około trzydziestki zostaje u rodziny Smartów i hipnotyzuje wszystkich swoim niebanalnym urokiem.

Wakacje dobiegają końca, rodzina wraca do Londynu. Na miejscu okazuje się, że codzienne życie nie będzie już takie jak przedtem. Złodzieje wynieśli z ich domu absolutnie wszystko, zostawiając tylko telefon z automatyczną sekretarką i trzema nagranymi wiadomościami... 

Ali Smith prowadzi ciekawy dialog z czytelnikiem. Przemyślana zabawa słowem i zagadki stają się wskazówkami, które zostawiają duże pole popisu dla wyobraźni. Absolutnie nic w tej powieści nie jest takie, jak by się na pierwszy rzut oka mogło wydawać. Poszczególne sceny i sposób ich interpretacji łączy coś w rodzaju dobrze skonstruowanych znaków zapytania. Wyszukiwanie tych znaków wydaje się nie mieć końca. Główną niewiadomą, której czytelnik musi stawić czoła, jest tytułowa Przypadkowa, czyli postać Amber. Kim tak naprawdę jest Amber? Czy jest to postać realna? Skąd właściwie się wzięła? Skąd u niej ten potężny urok? Dlaczego prowokuje bohaterów do zmierzenia się z codziennymi demonami? Dlaczego nakłania ich do spojrzenia na otaczającą rzeczywistość w zupełnie inny sposób?

Odpowiedzi szukaj w "Przypadkowej"...

Katarzyna Witak
(katarzyna.witak@dlastudenta.pl)