Polska nagroda literacka na Ukrainie

W sobotę 16 grudnia w Kijowie ogłoszono laureatów pierwszego polskiego konkursu literackiego dla ukraińskich pisarzy. Zwycięzcą nagrody im. Josepha Conrada został Taras Prochaśko. Do finału weszła trójka pisarzy. Oprócz Prochaśki znaleźli się tam równie znani polskim czytelnikom Serhij Żadan i Natalka Śniadanko.

Taras Prochaśko
„Z tego można zrobić kilka opowieści”
Przekład Renata Rusnak

Książka Tarasa Prochaśko to obraz Ukrainy czasów sowieckich, przedstawiający zupełnie zwyczajne życie w niezwykłych okolicznościach. To historia jednej rodziny na tle historii całego kraju, zwłaszcza zachodnich ziem Ukrainy. Prochaśko sięga pamięcią nie tylko do swoich wspomnień, ale i do wspomnień czlonków rodziny, przedstawiając je jednak zw własnego punktu widzenia, mieszając niepostrzeżenie z własnymi wyobrażeniami (a nawet snami) o wydarzeniach, zarazem nie stwarzając jednak poczucia fikcyjności. Nastoletni chlopcy wedrują po dachach Iwano-Frankiwska, walczą z sowiecką milicją – terror jest czescia ich codziennosci, zmagają się z nim, tak jak to robią wszyscy chłopcy w tym wieku, walczący o swoją niezależność.

Zarazem książka Prochaśko to wspaniały, inspirujący opis Galicji czasów międzywojennych i obu wojen; wspomnienia o rodzinie dziadka pozwalają znakomicie opisać sytuację społeczną i polityczną Galicji od początku XX wieku.

Książka napisana jest w stylu gawędy wiejskiej - dlugi monolog kręcący sie wokół pewnej historii, zdarzenia, osób, lecz swobodnie przeskakujący z tematu na temat, w formie ciągu luźnych skojarzeń. Prochaśko dokonuje rekonstrukcji wiejskiego stylu opowieści, nieobecnego w literaturze, a zbliżonego w formie do potoku świadomości, jednakże nie zawierającego analiz czy ocen, a jedynie rzetelnie przedstawiającego przebieg wydarzen, stwierdzenie faktów. Ten rodzaj opowieści wymiera razem ze starymi ludźmi na wsi.

"Czyste non fiction, wspomnienia z lat 80., w których nawet nie zmieniono imion i nazwisk bohaterów. Książka stylistycznie skupiona na opisie rzeczywistości poprzez codzienne szczegóły, i najlżejsze odczucia, przekazuje wrażenie zastygłego czasu w trwaniu i tegoż zastygnięcia jednocześnie."
Natalka Śniadanko

"Powieść Prochaśko to uderzenie adrenaliny i jednocześnie uderzenie poniżej pasa. Działa nawet na poziomie fizycznym. Wywołuje stan niebezpiecznie mocnej nietrzeźwości i uczucie pragnienia. Chciałoby się więcej i więcej."
Sofija Andruchowycz

"Wyrafinowana proza Tarasa Prochaśko, zbliżona formalnie do strumienia świadomości, łączy w sobie egzotykę miejsc z przedziwną, właściwą dziecięcej wyobraźni czułością opisu. W ten sposób zbliża się ona do gawędy, śpiewanej ballady, snutej niespiesznie nocnej opowieści, której zadaniem jest scalanie i cementowanie ludzkich społeczności oraz przekazywanie zbiorowej pamięci."
Piotr Huniewicz

---

Taras Prochaśko (1968) - dziennikarz i pisarz, z wykształcenia botanik. "Twórczość Tarasa Prochaśko, młodego pisarza ze Stanisławowa (Iwano-Frankiwska), jednego z czołowych reprezentantów słynnego `fenomenu stanisławowskiego`, należy do najbardziej interesujących zjawisk ukraińskiej literatury, powstałej w ciągu ostatniego dziesięciolecia" - pisze Jurij Andruchowycz i dodaje, że twórczość Prochaśko skupia na sobie zainteresowanie nie tylko krytyków, dziennikarzy i badaczy literatury, ale także "wielkiej ilości tzw. `wykształconych czytelników`, smakoszy innowacji, poszukiwaczy i miłośników innego". Polskim czytelnikom znane są dwie książki Prochaśki: zbiór opowiadań "Inne dni Anny" oraz powieść "Niezwykli".

---