Nike 2010 dla Tadeusza Słobodzianka
2010-10-04 10:04:38
Dramat „Nasza klasa” Tadeusza Słobodzianka to polska książka roku. Jury 14. edycji Nagrody Literackiej Nike nagrodziło dzieło polskiego dramaturga i reżysera nie tylko za odwagę podjęcia tragicznego tematu, ale przede wszystkim za formę dramatu, który w sposób wstrząsająco prosty kreśli historię katów i ofiar, morderców i mordowanych – kolegów z jednej klasy, rówieśników, znajomych, sąsiadów. Laureat otrzymał statuetkę dłuta prof. Gustawa Zemły oraz czek na 100 tysięcy złotych.
W laudacji wygłoszonej przez przewodniczącą jury prof. Grażynę Borkowską pojawiło się wiele dramatycznych pytań, które nasuwają się podczas lektury.
- Chcemy wiedzieć co się stało z tamtą klasą. Dlaczego dzieci z jednej ławki stały się zagrożeniem dla siebie? Co stanowiło pierwszą rysę na zbiorowym portrecie? W jakim momencie żydowski kolega stał się Innym? Kiedy i dlaczego został wykluczony ze wspólnoty? (…) Tutaj nic nie ma sensu – nawet przebaczenie. Bo cóż znaczy indywidualny akt skruchy lub odpuszczenia win wobec kataklizmu, który się dokonał. Cóż pozostało? Nowe życie, litania imion dzieci, wnuków i prawnuków Abrama Piekarza, który jeszcze przed wojną wyemigrował za ocean. I płacz. Co oczyszcza? Czy w teatrze Tadeusza Słobodzianka jest miejsce na katharsis? – pytała prof. Borkowska.
Tadeusz Słobodzianek, dziękując za nagrodę powiedział, że jest to nagroda nie tylko dla niego, ale także dla polskiej dramaturgii.
Teatromani będą mogli zobaczyć „Naszą klasę” Słobodzianka w warszawskim Teatrze na Woli. Premiera przedstawienia w reżyserii Ondreja Spisaka już 16 października.
Dramat Tadeusza Słobodzianka to drugi (po „Pingpongiście” Józefa Hena) utwór literacki podejmujący temat mordu w Jedwabnem. Bohaterami są polscy i żydowscy uczniowie przedwojennej szkoły w małym miasteczku. Kolejne „lekcje” pozwalają poznać ich dramatyczne losy aż po współczesność - rosnącą niechęć, bestialski mord, pragnienie odwetu. Wspólnota uczniów rozpada się, ale też trwa związana złą pamięcią. Utwór nawiązuje do słynnego przedstawienia Tadeusza Kantora, ale wymowa dramatu jest wobec Kantora polemiczna. W „Umarłej klasie” powracające w sennych koszmarach „upiory kolegów, ofiar Zagłady, są sygnałem bezpowrotnej straty. U Słobodzianka odwrotnie - to są upiory, których najchętniej chcielibyśmy się pozbyć. Utrata byłaby błogosławieństwem, które zostało nam odmówione” - napisał o dramacie laureata Leonard Neuger, wybitny historyk literatury i tłumacz.
Tadeusz Słobodzianek to polski dramaturg, reżyser, krytyk teatralny. W latach 1978-1981 pisał recenzje teatralne pod pseudonimem Jan Koniecpolski, najpierw w Studencie, a następnie w Polityce. W 1980 roku debiutował jako dramaturg sztuką dla dzieci pt. Baśń jesienna w reż. Rudolfa Zioły w Teatrze im. W. Bogusławskiego w Kaliszu, zaś jako reżyser przedstawieniem Osmędeusze Mirona Białoszewskiego w Białostockim Teatrze Lalek. Jako kierownik literacki, reżyser i dramaturg współpracował z teatrami w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Gdańsku, Kaliszu i Białymstoku.
Podczas gali wręczono także Nagrodę Czytelników „Gazety Wyborczej”. Otrzymała ją dziennikarka „Gazety Wyborczej” Magdalena Grochowska za biografię „Giedroyc. Do Polski ze snu”.
W siódemce nominowanych – poza nagrodzonym dramatem Tadeusza Słobodzianka – znalazły się trzy tomy poezji, zbiór opowiadań, reportaż i biografia.
„Dni i noce” - Piotr Sommer (Biuro Literackie, Warszawa)
„Ekran kontrolny” - Jacek Dehnel (Biuro Literackie, Warszawa)
„Jasne niejasne” Julia Hartwig (A5, Kraków)
„Jerzy Giedroyc. Do Polski ze snu” - Magdalena Grochowska (Świat Książki, Warszawa)
„Nasza klasa” - Tadeusz Słobodzianek (słowo/obraz terytoria, Gdańsk)
„Nocni wędrowcy” - Wojciech Jagielski (WAB, Warszawa)
„Śmierć czeskiego psa” - Janusz Rudnicki (WAB, Warszawa)
W jury pod przewodnictwem prof. Grażyny Borkowskiej zasiadali: Edward Balcerzan, Tadeusz Bradecki, Kinga Dunin, Tomasz Fiałkowski, Marcin Król, Adam Pomorski, Iwona Smolka i Joanna Tokarska-Bakir.
Nike jest coroczną, prestiżową nagrodą literacką dla polskiej książki roku. Nagrody nie można podzielić ani nie przyznać. Do konkursu kwalifikują się utwory reprezentujące wszystkie gatunki literackie (w tym autobiografie, eseje, pamiętniki, itp.) oraz dzieła humanistyczne o wybitnych wartościach literackich. Konkurs dotyczy wyłącznie autorów żyjących. Zwycięzca nagrody jest wyłaniany w trzech etapach. W pierwszym jury wyłania 20 nominacji ogłaszanych w maju. Następnie na początku września jurorzy dokonują wyboru siedmiu finalistów, z których wyłaniany jest zwycięzca. Wybór laureata dokonywany jest przez jury na posiedzeniu w dniu wręczenia nagrody. Do tego momentu ani laureat ani finaliści nie znają ostatecznego werdyktu.
Organizatorem konkursu i fundatorem Nagrody jest Fundacja Nagrody Literackiej NIKE oraz „Gazeta Wyborcza”.
Dotychczasowi laureaci
2009 - „Piosenka o zależnościach i uzależnieniach", Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki
2008 - „Bieguni", Olga Tokarczuk
2007 - „Traktat o łuskaniu fasoli", Wiesław Myśliwski
2006 - „Paw królowej", Dorota Masłowska
2005 - „Jadąc do Babadag", Andrzej Stasiuk
2004 - „Gnój", Wojciech Kuczok
2003 - „Zachód słońca w Milanówku", Jarosław Marek Rymkiewicz
2002 - „W ogrodzie pamięci", Joanna Olczak-Ronikier
2001 - „Pod Mocnym Aniołem", Jerzy Pilch
2000 - „Matka odchodzi", Tadeusz Różewicz
1999 - „Chirurgiczna precyzja", Stanisław Barańczak
1998 - „Piesek przydrożny", Czesław Miłosz
1997 - „Widnokrąg", Wiesław Myśliwski
ip
