Polska nagradza literaturę!

Po co nagradzać twórców literackich i ich dzieła? Dzięki takim nagrodom nie pozostajemy bezradni wobec setek tytułów pojawiającej się w księgarniach twórczości. Specjaliści oceniają, a media nagłaśniają. Szum wokół książki sprzyja rozwojowi czytelnictwa.

Przyznanie nagrody literackiej skutkuje dla autora wzrostem prestiżu zawodowego, ale także satysfakcji z dobrze napisanego dzieła. Często wyróżnienie idzie w parze także z uznaniem finansowym – bezpośrednio, w postaci nagrody pieniężnej, oraz pośrednio, w wyniku wzrostu sprzedaży zwycięskich tomów. Czytelnik natomiast otrzymuje od szacownych komisji obradujących krótki przewodnik po wartościowej literaturze.

Ilość wyróżnień przyznawanych dla mistrzów pióra rośnie. Ten fakt cieszy, zwłaszcza w obliczu zapowiadanego kryzysu czytelniczego. Szczególny charakter posiada Literacka Nagroda Europy Środkowej Angelus przyznawana od 2006 roku. Nagroda ta posiada szerszy niż tylko krajowy zasięg i jest poświęcona tłumaczonej na język polski literaturze Środkowej Europy. Zwycięzca zdobywa słuszne uznanie, statuetkę autorstwa Ewy Rossano oraz czek na niebagatelną kwotę 150 tysięcy złotych. Wgląd w nagradzaną literaturę uświadamia nam, w jakim specyficznym historycznie i społecznie miejscu Europy żyjemy oraz wprowadza nutę braterstwa pomiędzy sąsiadami i narodami podobnie traktowanymi przez los.

Wśród nagród najbardziej znanych, budzących emocje i rozpoznawanych przez szerokie grono czytelników są te corocznie przyznawane przez media: „Nike”, czyli laur Gazety Wyborczej oraz „Paszport Polityki” w dziedzinie literatury, a także stosunkowo młoda nagroda mediów publicznych „Cogito”. Miasta także ustanawiają własne wyróżnienia: Nagroda Literacka Gdynia, przyznawana w trzech kategoriach: proza, poezja, eseistyka, nagroda Warszawy reaktywowana dwa lata temu, a nawiązująca do tradycji międzywojennej, czy Silesius, nagroda poetycka przyznawana przez Wrocław. Prestiżowy charakter posiadają nagrody przyznawane przez fundacje promujące kulturę, wybierające utalentowanych twórców, którzy reprezentują wartości reprezentowane przez założycieli czy patronów – jak w przypadku kojarzonej nawet przez laików nagrody fundacji im. Kościelskich, przyznawanej od 1962 roku, nagrody im. Józefa Mackiewicza w dziedzinie prozy politycznej, nagrody im. Władysława Reymonta. Stowarzyszenia fundujące nagrodę udowadniają, że warto honorować dzieła wybitne i znaczące artystycznie czy społecznie – stąd wyróżnienia stowarzyszenia PEN Clubu, Ossolineum, czy księgarzy polskich „Witryna”. Nie zapominajmy o nagrodach tematycznych – dla najlepszego utworu fantastycznego im. Janusza Zajdla, czy im. Jerzego Żuławskiego lub też z kręgu literatury dziecięcej im. Kornela Makuszyńskiego.

W jury poszczególnych konkursów zasiadają osobistości świata kultury i nauki, postaci o różnorodnych gustach literackich, uznane autorytety. Równoległe wybieranie najlepszych książek przez różne komisje jest zjawiskiem bardzo budującym – dzięki temu zwiększa się pula wartościowych pozycji, które wypada przeczytać. Książki istnieją w życiu społecznym także właśnie dzięki nagrodom literackim – z ciekawością śledzimy tok wyborów i dalsze losy nagrodzonych twórców. A to zainteresowanie z kolei owocuje komentowaniem, oczekiwaniem, typowaniem na lata następne. To kulturowy ferment, który ożywczo działa na społeczność czytelniczą.

ip