"Pozdrowienia z Auschwitz" pełne pocztówek z obozu

29 października ukazuje się książka Pawła Szypulskiego pt. "Pozdrowienia z Auschwitz". Publikacja przygotowana została na podstawie turystycznych pocztówek przedstawiających obóz Auschwitz-Birkenau. Książka została nominowana do finału Paris Photo-Aperture Foundation PhotoBook Awards – najbardziej prestiżowego konkursu książek fotograficznych na świecie.

"Pozdrowienia z Auschwitz" to projekt zrealizowany w oparciu o autorski wybór kartek z tworzonej przez kilka lat kolekcji. Niemal wszystkie pocztówki wchodzące w jej skład pochodzą "z obiegu" - zostały zapisane oraz wysłane do rodzin, przyjaciół i znajomych. Na jednej z nich mężczyzna przesyła Pozdrowienia z Oświęcimia i w post scriptum dodaje: Wszystko jest w porządku, brak tylko Ciebie i słońca.

Na odwrocie pocztówki panorama KL Auschwitz, komin krematorium i brama do obozu. Na innej kartce: Transport gorących pozdrowień z Oświęcimia z szumem letniego wiatru zasyła siostra Cześka. Na awersie pocztówki zdjęcie przedstawiające Blok 11, tzw. Blok śmierci. Najstarsza z kartek przedstawiających obóz Auschwitz-Birkenau, które znalazły się w zbiorach Pawła Szypulskiego, wysłana została już w 1946 r., rok po wyzwoleniu.

Sekwencja kartek zreprodukowanych w książce została ułożona w taki sposób, że przeglądając kolejne strony, widz prowadzony jest przez metaforyczną podróż w głąb obozu Auschwitz I - od bramy, przez baraki, do wnętrza komory gazowej i krematorium, a następnie od bramy do komór Auschwitz II-Birkenau.
 
Integralną częścią eseju wizualnego stworzonego przez Szypulskiego jest też fragment świadectwa Wilhelma Brasse - ocalonego z Auschwitz, przedwojennego fotografa, który za odmowę wstąpienia do Wehrmachtu został uwięziony w obozie. Był on autorem pierwszej w historii pocztówki z Auschwitz. Kartka przedstawiała kilka bratków zerwanych przed obozowym blokiem i sprzedawana była w kantynie SS. Współcześnie pocztówka ta znana jest tylko dzięki wspomnieniom Brassego.

Wybór pocztówek zgromadzonych w książce zamyka kartka, która jako jedyna na awersie przedstawia zdjęcie wykonane podczas wojny. Jest to fotografia zrobiona przez więźniów Sonderkommando dosłownie z wnętrza komory gazowej. Widać na niej palenie zwłok zamordowanych przed chwilą ludzi. Jest to jeden z zaledwie czterech naświetlonych wtedy kadrów, które jako jedyne zdjęcia z czasu II wojny światowej przedstawiają ostatni etap Zagłady z perspektywy jej ofiar. Na oryginalnym zdjęciu znaczną część kadru zajmuje czarna przestrzeń - framuga i wnętrze komory. Na pocztówce widzimy je po wykadrowaniu - większą część obrazu stanowią teraz lekko rozmazane obrysy ciał pomordowanych i członków Sonderkommando oraz unoszące się nad nimi kłęby dymu.
 
Jedną z centralnych figur współczesnej debaty akademickiej i praktyk artystycznych związanych z Zagładą jest milczenie. Innym niezwykle ważnym problemem jest kwestia stosowności. Turystyczne pocztówki zebrane w ramach projektu "Pozdrowienia z Auschwitz" proponują radykalnie odmienną - "rozgadaną" i skrajnie niestosowną - narrację. Praca Szypulskiego, opowiada o społecznej pamięci o Zagładzie, pamięci zupełnie innej niż ta, która obecna jest w sztuce wysokiej i naukowym dyskursie.
 
We wrześniu br. książka Szypulskiego została nominowana do finału najbardziej prestiżowego konkursu książek fotograficznych Paris Photo-Aperture Foundation PhotoBook Awards.

ip