Nagroda im. Wisławy Szymborskiej 2019: zwycięstwo Marty Podgórnik

9 czerwca 2019 roku, w Centrum Kongresowym ICE Kraków w czasie Festiwalu Miłosza ogłoszono nazwisko tegorocznego laureata Nagrody im. Wisławy Szymborskie. Marta Podgórnik, za tom "Mroczne ballady" (Biuro Literackie 2018), otrzymała 100 000 zł oraz nową statuetkę inspirowaną wyklejanką Wisławy Szymborskiej. Tegoroczną galę poprowadzili Maja Ostaszewska wraz z Adamem Woronowiczem. Uroczystości towarzyszyła muzycznie Gaba Kulka.

- Poezja potrafi dotrzeć do ostatnich bastionów wzruszenia, empatii, niezgody na zastany świat i towarzyszyć nam, w jednoczesnym  i autentycznym zachwycie jego fragmentami. Potrafi przeciwstawić się dyktatom polityków i mody, konwencji literackich i środowisk prasowych oraz wydawniczych, potrafi przerosnąć nawet w swej sile wymowy – o paradoksie – samego jej twórcę lub twórczynię. Tę moc rażenia mają wszystkie tomiki nominowane do Nagrody imienia Wisławy Szymborskiej za rok 2018. Są świetnie napisane i warte wielokrotnej lektury, warte sensownych krytyk i recenzji, zwyczajnych rozmów i debat z wypiekami na twarzy - wygłosiła Dorota Walczak-Delanois, przewodnicząca kapituły. O nagrodę walczyli: Kamila Janiak, Piotr Janicki, Marzanna Bogumiła Kielar, Robert Król oraz Marta Podgórnik - laureatka VII edycji.

Dzisiaj króluje tu miłość

- W "Morderczych balladach" chodzi o życie. Po prostu o życie. I aż o życie. O żywotność poezji i związanych z nią osobowych kategorii uszytych na miarę form-sukienek-piosenek,  kiedy nieprzystawalność człowieka do tego, co poza nim, wydobywa się z kostiumów: z poetyckich kanonów historii literatury, ballad rockowych i bluesowych, romantycznych i lingwistycznych, z rytmu tanga i fandanga, z rodzinnego miasteczka, z podróży, ze szpitala, spod ironii i spod żalu, w śmiechu i we łzach, by zaświecić, niezależnie od bagażu wiedzy i umiejętności, tzw. „nagą prawdą” tzn. miłością. Miłość – i to jest może największe zwycięstwo poezji ciągle obecnej – chce być mimo wszystko na pierwszym miejscu i w poezji, i w życiu, i w różnych odsłonach - w całym możliwym skomplikowaniu i w prostocie. Bo by wesprzeć się wyłowioną z wiersza Bidony w mroku miniaturą cytatu i spuentować esencję poezji Marty Podgórnik i jej dwudziestu dwóch "Morderczych ballad". „I wiem, że piszę sonet, że śmierć mnie dogoni. Ale dzisiaj króluje tu miłość” - zakończyła swój laudyt kierownik Sekcji Literatur i Języków Nowożytnych oraz Katedry Polonistyki na Wolnym Uniwersytecie w Brukseli.

Marta Podgórnik - droga do zwycięstwa 

Marta Podgórnik urodziła się w 1979 r., w Sosnowcu. Jest poetką, krytyczką literacką oraz redaktorką. Mieszka w Gliwicach. Na swoim koncie ma już Nagrodę im. Jacka Bierezina (1996), Nagrodę Literacką Gdynia ("Rezydencja surykatek", nominowaną także do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesiusm Nagrody im. K.I. Gałczyńskiego "Orfeusz" oraz Nagrody Literackiej "Gryfia"). Jej tom "Paradiso" walczył o Paszport "Polityki", natomiast Tom „Zawsze” (2015) znalazł się w finale Nagrody im. Wisławy Szymborskiej, podobnie jak „Zimna książka” (2017), którą z kolei typowano również do wrocławskiego Silesiusa. Za tom „Mordercze ballady”, Marta Podgórnik została nominowana w tym roku do Nagrody Nike i Nagrody im. W. Szymborskiej.

- Marta Podgórnik otrzymała go za „Mordercze ballady”, bo to jej tom najlepszy, najmocniejszy, najbardziej złożony – jednocześnie wyrafinowany i wulgarny, znoszący tradycję poetycką i nawiązujący do kilkunastu gatunków wiersza z poprzednich epok. Autorka przepisuje tutaj po swojemu renesansowy sonet, romantyczną balladę mickiewiczowską, Gałczyńskiego najsłynniejszą frazę „czwórkami do nieba szli”, dodaje im rockowych krewnych: Dylana, Cohena, nad wszystkim jednak unosi się jej duch, jej styl i ręka.  W „Morderczych balladach” łączy się piękna, lekka, rymowana, muzyczna fraza z bolesnym dysonansem śmierci, rozstania, końca świata. Czego chcieć więcej? - Paulina Małochleb, sekretarz Nagrody.

- Można czytać nową książkę Marty Podgórnik, traktując ją jako zbiór tekstów rozprawiających się z romantycznymi i popkulturowymi kliszami, kreujących nowy model ironicznej i – powiedzmy – okrutnej ‘ballady panieńskiej’. Oto mieszanka firmowa, kwintesencja pewnego stylu, który w tej książce, jak sądzę, wznosi się na wyżyny. Mordercze ballady są ciosem zadanym kulturowej i wierszowej normie związanej z balladą - Karol Maliszewski, juror Nagrody im. Wisławy Szymborskiej.

Kilka słów o gali

Decyzję o wyborze laureata/laureatki VII edycji Nagrody podjęła kapituła, którą tworzą ją literaturoznawcy, krytycy oraz tłumacze z Polski i zagranicy: Andrej Chadanowicz (Białoruś), Xavier Farré (Hiszpania), Wojciech Ligęza (Polska), Antonia Lloyd-Jones (Wielka Brytania), Karol Maliszewski (Polska), Alina Świeściak (Polska), Dorota Walczak-Delanois (Polska, Belgia).

W 2019 roku Nagroda im. Wisławy Szymborskiej zostanie przyznana po raz siódmy. W poprzednich latach otrzymali ją: Krystyna Dąbrowska za tom Białe krzesła i Łukasz Jarosz za tom Pełna krew (2013), Julia Hartwig za tom Zapisane (2014), Roman Honet za tom świat był mój i Jacek Podsiadło za tom Przez sen (2015) oraz Jakub Kornhauser za tom Drożdżownia i Uro¹ Zupan za tom Niespieszna żegluga (2016), Marcin Sendecki za tom W (2017), Julia Fiedorczuk za tom Psalmy i Linn Hansén za tom Przejdź do historii (2018).

DD/ip

fot. Kuba Ociepa