W aleksandryjskim tyglu

Najnowsza książka Piotra Ibrahima Kalwasa nie jest klasycznym reportażem z podróży, jest czymś znacznie bogatszym: autobiografią intelektualną in statu nascendi - pisarza, Europejczyka, człowieka, który zmienia się nieustannie w pogoni za ideałami, zanurzając się w życiu, jakie jest,  raniąc się czasem o jego ostre krawędzie. To kronika zachwytów, ale i wybuch świętego oburzenia - o rzadko spotykanej dziś skali.

Był Kawafis, był Jabes. Jest Kalwas: urzeczony urodą miejsc i ludzi wczytuje się w tajemnicze szyfry al-Iskanderiji. Z synem Hasanem karmi czekoladkami koty, regularnie odwiedza smutną i piękną nieznajomą nad brzegiem morza, słucha natchnionego śpiewu Saviny i fletu szewca Husseina. Fotografuje, nagrywa, zapisuje.

Skrzętnie gromadzi obrazy, słowa, fakty, poruszając się swobodnie w przestrzeni ostatniego czterdziestolecia, między Stępińską na Mokotowie a plażą Silsila.

Wyczulony na rytmy i smaki układa wielobarwne mozaiki. O ile jednak aleksandryjczyk z urodzenia Kawafis starał się być chłodny i obiektywny, o tyle Kalwas - Polak z mocy języka - nie wyzbywa się czułości, nie ukrywa wzruszenia.

Fragment:
Rozglądam się dyskretnie dookoła. Wszyscy milczą. Stygną słodkie jak ulepek kawy i herbaty Egipcjan. Od strony morza zbliża się stary ślepiec. Biała galabija, czerwona kufija,  arafatka, na ramionach. Z daleka wygląda, jakby tańczył, ale to tylko jego dziwne, nieskoordynowane, porażone bezdenną czernią wiecznego mroku ruchy. Spieczone słońcem usta wyrzucają z serca i trzewi jakąś rozpaczliwą, błagalną pieśń.

Myślę o jałmużnie dla niego. Zastanawiam się, czy aby na pewno mam w portfelu drobne i ile powinienem mu dać. Czy pół, czy całego funta? A może dwa? Jest przecież niewidomy, jego los jest dużo gorszy niż na przykład los Baby z Brodą, która ma piękne zielone oczy. Dwa funty, a może jeszcze więcej? Przecież go opisuję; on jest teraz przed Twoimi oczami. Stoi przed Tobą, gdziekolwiek to czytasz, tak jak teraz stoi przede mną, na sharia Amr El Ngoumy w Sidi Bishr. Opisując go i zatrzymując jego tragedię na stronach tej książki, korzystam z jego nieszczęścia, zarabiam na nim. Jak powinienem mu się za to odwdzięczyć? Nie, to chyba nawet nie jest odwdzięczenie, to jest zapłata za rolę, niczym dla aktora w sztuce czy filmie. Nawet statysta w filmie dostaje swoją dolę, a ten ślepiec w mojej książce, no ile...?

Piję mój sok i rozmyślam dalej, ale na tej zasadzie powinienem jakoś odwdzięczać się wszystkim ludziom, których opisuję w swoich książkach, albo przynajmniej tym biednym, a w krajach, w których bywam, jest ich zazwyczaj bez liku. Nie mogę im wszystkim zapłacić, bo sam stanę się jednym z nich. A może właśnie tak powinno być? Może tak by było sprawiedliwie? Coś za coś? Oddać wszystko w zamian za książkę. W zamian za Księgę.   

Piotr Ibrahim  Kalwas,  „Dom", Wydawnictwo JanKa, premiera 11 stycznia 2010

ip